De 'r' zit weer in de maand! Het is de tijd van warme jassen, dikke sjaals en (storm)paraplu's. En voor veel mensen betekent het ook: extra vitamines slikken om je weerstand een extra boost te geven. Tijdens de 'donkere dagen' zijn we vatbaarder voor infecties en voelen we ons vaak minder fit dan in de zomer. Geen wonder, want we zitten meer binnen, bewegen minder en missen zonlicht. Laten we ons eerst verdiepen in de geschiedenis van het slikken van extra vitamines, hoe en wat we kunnen slikken én de vraag of dit eigenlijk wel echt nodig is.
Geschiedenis van de 'r' in de maand
Verse groente en fruit waren vroeger in de koude maanden niet voorhanden. Daardoor kregen mensen niet voldoende of zelfs helemaal geen vitamine C binnen. En dat is net de vitamine die je in de donkere maanden nodig hebt om je weerstand een extra boost te geven, zodat je beter beschermd bent tegen infecties zoals verkoudheid. Om toch voldoende vitamine C binnen te krijgen, werden vitaminepillen geslikt, of een lepel levertraan genomen. Daar ligt dus de oorsprong van het idee voor het slikken van extra vitamines. En nog steeds houden veel mensen zich daar trouw aan.
Vitamine A
Ook vitamine A heeft een goede invloed op het afweersysteem. Daarnaast helpt het bijdragen aan een gezonde huid, sterke botten, nagels en haar en een goede werking van de ogen. Deze vitamine zit vooral in dierlijke producten, maar wordt ook toegevoegd aan bijvoorbeeld halvarine en bak- en braadproducten. Ook kan ons lichaam carotenoïden ('provitamine A') omzetten in vitamine A. Carotenoïden zitten in bijvoorbeeld wortel, boerenkool en spinazie. Als supplement zie je het vaak in de vorm van levertraan(pillen) of als onderdeel van multivitaminen.
Vitamine B
Er zijn acht verschillende B-vitamines: B1, B2, B3, B5, B6, B8, B11 en B12. Bijna allemaal hebben ze een ondersteunende functie in onze energiehuishouding. Daarnaast heeft iedere B-vitamine zijn eigen unieke eigenschappen. Ze zitten vaak samen in een multivitaminen, omdat ze elkaar ondersteunen en met elkaar interacteren. Een losse B-vitamine slikken is daarom niet altijd nuttig, afhankelijk van welk type vitamine het is. B-vitamines zitten onder meer in zaden, lever, melkproducten, noten en vis.
Vitamine C
Vitamine C is niet alleen belangrijk voor je weerstand, het ondersteunt ook tal van andere functies in je lichaam. Het helpt bijvoorbeeld tegen vermoeidheid, helpt bij het sterk houden van je botten en houdt je huid gezond. Van nature zit het in groene groente zoals spinazie en citrusvruchten zoals citroenen en grapefruits.
Vitamine D
Vitamine D maakt ons lichaam zelf aan onder invloed van direct zonlicht op de blote huid. Uit voeding halen we maar een beetje, daarom wordt aan sommige producten zoals boter en bak- en braadproducten extra vitamine D toegevoegd. Aangezien we in de winter vaak lekker ingepakt naar buiten gaan en de zon minder kracht heeft dan in de zomer, is een aanvulling op de vitamine D een goed idee. Vitamine D is nodig om calcium uit voeding op te nemen en helpt dus te zorgen voor sterke botten en tanden, het speelt een rol bij de goede werking van de spieren en boost het immuunsysteem.
Vitamine E
Vitamine E beschermt als antioxidant de cellen, bloedvaten, organen, ogen en het weefsel. Daarnaast helpt het bij het regelen van de stofwisseling in een cel. Je vindt vitamine E onder meer in zonnebloemolie, margarine, halvarine, graanproducten, brood, noten, groente, fruit en zaden. Het breekt af als je het verhit, maar er blijft voldoende over voor een gezonde inname. Een vitamine E tekort komt zelden voor. Je kunt voldoende halen uit je voeding. Heb je een overschot aan vitamine E, dan is dit niet schadelijk.
Vitamine K
Vitamine K is goed voor je botten en zorgt er voor dat je bloed goed stolt, bijvoorbeeld als je een wondje hebt. Het zit voornamelijk in groene bladgroente zoals spinazie en boerenkool, in andere groente, fruit, melk en melkproducten, in granen, vlees en eieren. In kleinere hoeveelheden zit het in lever, eigeel en kaas. Een overschot aan vitamine K heb je niet snel en een tekort komt ook niet vaak voor. Uit voorzorg krijgen mensen die langdurig antibiotica gebruiken wel extra vitamine K in de vorm van een supplement.
Rust, Reinheid en Regelmaat
Weinig ventilatie, meer binnen zitten en meer contact met andere mensen zorgen er voor dat je vatbaarder bent voor bacteriën en virussen. Ook zijn we sneller geneigd minder te sporten, want het is koud buiten of het regent, en makkelijk te grijpen naar een lekkere maar minder gezonde snack.
Daarom zijn de laatste drie ‘vitamines’ die we aanraden tijdens deze maanden Rust, Reinheid en Regelmaat. Slaap voldoende, verminder stress (dat maakt je vatbaarder voor infecties), was regelmatig je handen, ventileer de ruimtes in huis en op kantoor, beweeg ten minste een kwartier per dag (bij voorkeur buiten) en zorg voor een regelmatig ritme wat betreft naar bed gaan, opstaan en eten.
Genoeg is genoeg
Een beetje extra vitamines en mineralen slikken is prima, zeker als je een minder goede weerstand hebt, intensief sport of zwanger bent. Maar genoeg is genoeg. Een te veel aan vitamines wordt namelijk niet gewoon uitgescheiden, het kan leiden tot problemen. Te veel vitamine A kan een vergiftiging veroorzaken met verschijnselen als hoofdpijn, vermoeidheid en afwijkingen aan de huid. Krijg je te veel vitamine C, dan kan je last van je darmen krijgen. En een teveel aan vitamine D kan zorgen voor nierstenen. Kijk altijd goed op het potje van het supplement dat je slikt hoeveel je mag slikken per dag. En kijk naar je voeding. Hoeveel heb je als supplement nodig en wat kun je uit een gezonde levensstijl en gevarieerde voeding halen? Twijfel je aan wat je nodig hebt? Je huisarts of een diëtist kan je verder helpen.
